به بهانه بررسی اولین تیزر با موضوع امر به معروف و نهی از منکر از قاب تبلیغات اجتماعی

توصیف روایات از کارکردها و ضرورت های امر به معروف و نهی از منکر، به واقع انسان را در سر جای خود میخ کوب می کند و انسان را متعجبانه به فکر فرو می برد که آیا ارزشی والاتر و بالاتر از این در دین وجود دارد؟ کسی که امر به معروف و نهی از منکر می کند، جاشین خدا و پیامبر او در روی زمین است. تمام کارهای نیک از جمله جهاد در مقابل امر به معروف و نهی از منکر، همچون آب دهان در برابر دریای پهناور معرفی شده است. از رسول خدا روایت شده است که کسانی هستند که نه پیامبرند و نه شهید؛ ولی مردم به آنها به خاطر مقامی که خداوند به آنها داده غبطه می خورند و آنها این مقام را به خاطر امر به معروف و نهی از منکر بدست آورده اند. امر به معروف و نهی از منکر دو واجبی است که سایر واجبات با آنها بر پا می مانند. این توصیفات که همچنان در روایات ادامه دارند، امر به معروف را در صدر مهم ترین ارزش های یک جامعه اسلامی قرار می دهند که قوام و دوام جامعه، در گرو توجه به آنهاست.

شاید به خاطر فهم اهمیت این موضوع توسط دشمن است که بخشی از تلاش های رسانه های معاند بر روی کمرنگ کردن این ارزش در جامعه تمرکز یافته است. محور اصلی بینشی و نگرشی تزریق شده به مخاطب در این رسانه ها، نفی دخالت دیگران در حریم شخصی است و این رسانه ها از مخاطبین خود می خواهند که با نافرمانی مدنی، به مقابله با  کسانی که تذکرلسانی می دهند، اقدام کنند. اگر چه محور اصلی و نقطه تمرکز این رسانه ها، مقوله پوشش و حجاب است، اما بر اساس آن چه که توضیح داده خواهد شد، اثرات نگرشی و دانشی نفی پذیرش امر و نهی از دیگران، در همین موضوع منحصر نخواهد ماند و به تدریج زمینه ترک این ارزش از جامعه اسلامی ایجاد خواهد شد.

اگر دستگاه تبلیغاتی دشمن بتواند بخش مهمی از مردم را(در موضوعی مثل حجاب) به این نتیجه برساند که دیگران حق تذکر به آنها را ندارند، کم کم، بی تفاوتی اجتماعی ایجاد شده در این موضوع به مقولات دیگر سرایت خواهد کرد. نفی این حق در دو بعد و دو شکل صورت خواهد گرفت. بعد اول، نفی پذیرش و قبول تذکرات لسانی توسط افرادی است که دچار اشتباه یا لغزش شده اند. یعنی اگر فردی بر خلاف مصالح اجتماعی و حتی فردی خودش در جامعه عمل کرد، او آزاد است این گونه عمل کند و نباید از او انتظار داشت که تذکرات دیگران را بپذیرد. تذکر دادن به چنین فردی، به مثابه توهین به او تصویرپردازی شده و مخالف آزادی انسان است و فرد تذکر دهنده مستحق هر گونه توهین و تحقیری خواهد بود. فرمان رسانه های معاند به نافرمانی در مقابل تذکرات لسانی، بیشتر ناظر به بعد اول است. اما به تدریج، بعد دوم نیز تشدید و تقویت خواهد شد و آن نفی حق و مسئولیت تذکر دادن است. در واقع آمرین به معروف و ناهیان از منکر، وظیفه و مسئولیتی را در این باره بر دوش خود احساس نمی کنند و نسبت به محیط پیرامونی خود در بی تفاوتی کامل به سر خواهند برد. عدم حمایت قانونی و حکومتی از ناهیان از منکر در خصوص مشکلاتی که بر آنها ممکن است پیش بیاید، به تشدید جریان دوم کمک خواهد کرد. کما این که احتمالاً کم و بیش شنیده ایم که چه مشکلات حقوقی و حتی جانی برای برخی از تذکردهنده های لسانی پیش آمده و حمایت کاملی از جانب حکومت از آنها نشده است.

البته عوامل دیگری جز تلاش دشمن بر کم رنگ کردن جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اثرگذار است. ترویج ناخواسته ابعاد انسان مدرن یا انسان اقتصادی در جامعه ایران توسط رسانه های ملی و نظام تعلیم و تربیت، عامل دیگری در شکل گیری زمینه بی تفاوتی اجتماعی را فراهم کرده است. انسان مدرن، فردگراست و جز نفع شخصی و منفعت طلبی مادی، چیزی را به عنوان هدف دنبال نمی کند. این انسان مادی حتی ممکن است در ظاهر مقید به شریعت و اعمال عبادی نیز باشد، اما هیچگاه نسبت به محیط پیرامونی خود احساس مسئولیت و تکلیف نمی کند.

بدیهی به نظر می رسد که فضای ترویج آموزه های دینی و اسلامی، در فضای کاملاً رقابتی باید تعریف شود. به این معنی که افراد و جریاناتی هستند که به صورت آگاهانه و برنامه ریزی شده سعی در تسخیر اذهان و قلب ها دارند. اخیرا تیزری در فضای مجازی از طرف دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر به صورت آزمایشی منتشر شده است که در قالب تبلیغات اجتماعی به موضوع نهی از منکر می پردازد. انتشار این کلیپ، نوید دهنده تحول راهبردی در ستاد و فاصله گرفتن از رویکردهای سنتی و کهنه در اداره نهادهای فرهنگی و تربیتی است. اقتضائات هر جنگی بهره گیری از مدرن ترین و پیشرفته ترین تجهیزات و تسلیحات است. یکی از ابزارهای مهمی که در عرصه جنگ فرهنگی توسط دشمن به کار گرفته می شود، ابزار تبلیغات اجتماعی است.

 تبلیغات اجتماعی، مخاطب را کاملا بررسی و تجزیه می کند تا به امیال و خواسته ها و نخواسته های او برسد. رفتاری که به دنبال ترویج آن است را همان آب گوارای طلب شده مخاطب جلوه می دهد یا بر اساس نیاز او، رفتاری مناسب برای او طراحی می کند و آن را به درستی دردسترس مخاطب قرار می دهد. تبلیغات اجتماعی، هزینه های انجام رفتار را کم می کند و هزینه های رفتار رقیب را تا جایی که بتواند زیاد نشان می دهد. او به دنبال رضایت در مخاطبین است تا وفادار نسبت به او باشند و خود به عنوان مبلغ و بازاریاب رفتاری که الان پذیرفته اند، عمل کنند.

اما چند نکته مهم و مقدماتی به عنوان پیشنهاد برای شروع این مسیر مبتنی بر تبلیغات اجتماعی ارائه می شود:

-    باید مواظب بود که موضوع امر به معروف و نهی از منکر هیچگاه محدود و بهتر بگویم معطوف به حجاب نشود. مسیری که رسانه های معاند برای ناهنجار جلوه دادن ارزش امر به معروف استفاده کرده اند و تا حدی هم موفق شده اند، از موضوع حجاب بوده است. در واقع مسیر درست برای احیاء آن، همان مسیری که دشمن برای تخریب آن استفاده کرده، نیست. موضوع اولین تیزر کاملا ملموس برای همه مخاطبین است و می تواند به بازسازی و ارتقاء ارزش امر به معروف کمک کند. پیشنهاد می شود محور و موضوع اولیه، موضوعاتی از همین دست باشد.

-    امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ایرانی به یک عده افراد خاص منسوب شده است و آن آقایان با ظاهر مذهبی و یا خانم های چادری است. در واقع سایر گروه ها و افراد، هیچ نسبتی با این مسئولیت و وظیفه بری خود احساس نمی کنند. شکستن این باور غلط از دیگر محورهایی است که باید مدنظر قرار گیرد. در تیزر ساخته شده، یک دختر کم سن و سال دیده می شود که ظاهری کاملا امروزی دارد، اما به عنوان تذکر دهنده به خوبی به وظیفه خود عمل می کند.

-    غالبا فکر می کنیم که مخاطب امر به معروف و نهی از منکر در جامعه امروز، خانم های بدحجاب هستند. در حالی که این انحصار نیز ساخته دستگاه تبلیغاتی دشمن است. هر کسی و در هر لباسی و هر مقامی، اگر دچار لغزش و اشتباهی شود باید مخاطب امر به معروف و نهی از منکر قرار گیرد. تذکر دختر به روحانی که بی توجه از چراغ قرمز عبور می کند، شکستن این تابو در ذهن مخاطب است.

-    واکنش درست و صحیح و واکنش غلط در مقابل تذکر لسانی آمرین به معروف و ناهیان از منکر باید برای مخاطبین توضیح داده شود. در این تیزر، روحانی اشتباه خود را می پذیرد و از دختر تشکر می کند.

-    یکی از اصول تبلیغات اجتماعی، نشان دادن پیامدهای مثبت امر به معرف و نهی از منکر در جامعه است. این پیامدها هم ناظر به تذکر دهنده و هم ناظر به دریافت کننده تذکر باید تصویر پردازی شود. در نقطه مقابل نیز باید پیامدهای منفی بی تفاوتی اجتماعی در هر دو گروه به مخاطب منتقل شود. باید دقت نمود که این پیامدها شامل انواع ثمرات امر به معروف و نهی از منکر مانند پیامدهای دنیوی و اخروی شود.

-    تبیین مختصات رفتار مطلوب و نامطلوب در امر به معروف و نهی از منکر از دیگر موضوعاتی است که در تیزرهای اجتماعی ستاد می تواند مورد توجه قرار گیرد. متاسفانه در مواردی برخی از آمرین، دانسته یا ندانسته به شکل نامطلوبی عمل کرده اند و زمینه سوء استفاده رسانه های معاند را فراهم کرده اند. این که چگونه به دیگران امر به معروف کنیم و چه کاری را نکنیم، نیاز به آموزش دارد.

-    هزینه های انجام رفتار مطلوب امر به معروف و نهی از منکر باید کم شود. این هزینه ابعاد مختلفی خواهد داشت از جمله هزینه های ذهنی، جسمی، روانی، زمانی و ... . بخشی از این هزینه ها توسط تبلیغات اجتماعی قابل کاهش است.

-    باید به آمر به معروف، واکنش های درست در شرایطی که امر به معروف و نهی از منکر او اثر نگذاشته است، آموخته شود.

-    در تیزرهای تبلیغات اجتماعی، افرادی که به هر دلیل، مصلحت جویی اطرافیانشان را نمی پذیرند، باید زیان دیده، ناتوان و کم عقل معرفی شوند به گونه ای که مخاطب به حال آنان افسوس بخورد.

دریافت
مدت زمان: 1 دقیقه

ساختن تیزرهای تبلیغات اجتماعی در موضوعات دینی و اسلامی، علاوه بر آن که نیازمند به هنر و استفاده از تکنیک ها و خلاقیت های رسانه ای دارد، نیازمند به بنیه و عمق کافی در فهم آموزه های دینی در خصوص آن موضوعات را نیز دارد. لذا مقدمه و لازمه ساخت تیزر برای ترویج امر به معروف، نیازمند به انباشته شدن ذهن ایده پرادازن این تیزرها، ازآموزه های دینی است.